Laurowiśnia (Prunus laurocerasus) to popularny, zimozielony krzew liściasty używany w Polsce jako żywopłot i roślina ozdobna. Wielu ogrodników zastanawia się, czy laurowiśnia kwitnie i kiedy można spodziewać się jej drobnych, białych kwiatów.
Kwitnienie roślin tego gatunku odbywa się zwykle wiosną, najczęściej od kwietnia do maja. Kwiaty laurowiśni są kremowe lub białe, mają pięć płatków i tworzą stojące kłosy. Po przekwitnięciu pojawiają się czarne, kuliste owoce, które są trujące dla ludzi, dlatego warto zachować ostrożność przy planowaniu nasadzeń blisko placów zabaw czy balkonów.
W dalszej części artykułu omówimy przyczyny braku kwitnienia, wymagania uprawowe oraz praktyczne zabiegi pielęgnacyjne. Dzięki temu dowiesz się, jak poprawić kwitnienie roślin i czy laurowiśnia sprawdzi się jako roślina ozdobna na balkon lub do ogrodu.
Najważniejsze w skrócie
- Laurowiśnia to zimozielony krzew ceniony w ogrodnictwie i na żywopłot.
- Kwitnienie laurowiśni przypada zwykle na kwiecień–maj.
- Kwiaty są drobne, białe lub kremowe i lekko pachną.
- Po kwitnieniu powstają czarne, trujące owoce.
- Prawidłowa pielęgnacja wpływa na obfitość kwitnienia.
1. Czym jest laurowiśnia?
Laurowiśnia to popularna roślina ogrodowa ceniona za gęsty wzrost i całoroczny wygląd. W polskich nasadzeniach często pełni rolę tła dla drobniejszych bylin i traw, a jej uniwersalność sprawia, iż znajduje zastosowanie zarówno w małych ogrodach, jak i w dużych kompozycjach.
Jako przedstawiciel roślin ozdobnych, laurowiśnia wyróżnia się trwałymi, błyszczącymi liśćmi. To zimozielone krzewy, które zapewniają strukturę przez cały rok. Wybór odmian pozwala dopasować ją do różnych projektów zieleni.
Historia laurowiśni
Uprawa laurowiśni sięga XIX wieku, gdy zaczęto intensywnie selekcjonować odmiany dla ogrodnictwa. Szkółki ogrodnicze w Europie i w Polsce wprowadzały odmiany o lepszym pokroju i odporności na mróz.
Przez dekady brednie selekcji skupiły się na formie żywopłotów i soliterów. Dzięki temu dostępne są dziś zarówno niskie, jak i wysokie formy, używane w rozmaitych projektach zieleni.
Gatunki laurowiśni
W obrębie rodzaju Prunus występuje kilka form uprawnych. W Polsce najczęściej spotykana jest Prunus laurocerasus z licznymi odmianami o odmiennych cechach.
Różnice między gatunki laurowiśni dotyczą tempa wzrostu, odporności mrozowej i wymagań glebowych. Przykładem jest odmiana 'Genolia’, znana z kolumnowego pokroju i dobrej tolerancji na cięcie.
Cechy charakterystyczne
Laurowiśnia ma grube, błyszczące liście, które zachowują zielony kolor przez cały rok. Białe lub kremowe kwiatostany pojawiają się wiosną i bywają dekoracyjne.
Silnie rosnące formy potrafią przyrastać do około 60 cm rocznie. Owoce występują rzadko w warunkach Polski; są ozdobne, ale trujące, dlatego warto unikać sadzenia blisko placów zabaw.
| Liście | Zimozielone, błyszczące, trwałe przez cały rok | Tło dla bylin, zielone ekrany |
| Wzrost | Szybkie tempo, do ~60 cm/rok u silnych odmian | Żywopłoty, solitery |
| Kwiaty | Białe kremowe grona, wiosenne kwitnienie | Efekt dekoracyjny w maju |
| Odmiany | Różne formy: kolumnowe, zwartokrzewne, odporne na cięcie | Donice, niskie i wysokie żywopłoty |
| Bezpieczeństwo | Owoce trujące, zachować ostrożność przy nasadzeniach | Unikać sadzenia blisko placów zabaw |
2. Warunki wzrostu laurowiśni
Laurowiśnia dobrze się sprawdza w ogrodach przydomowych i miejskich, gdy spełnione są podstawowe warunki uprawy. Krótki wstęp wyjaśnia, jakie czynniki mają największy wpływ na rozwój rośliny i późniejsze kwitnienie.
Preferencje glebowe
Laurowiśnia najlepiej rośnie w glebach żyznych i przepuszczalnych. Optymalne podłoże to piaszczysto-gliniaste lub próchniczne, o umiarkowanej wilgotności.
pH powinno być przeważnie obojętne do lekko zasadowego. W praktyce akceptowalne wartości mieszczą się w zakresie około 6,1–7,2, a niektóre odmiany tolerują odczyn powyżej 7,2. Dobre strukturalne gleby z dodatkiem wapnia sprzyjają silnemu systemowi korzeniowemu.
Miejsce i nasłonecznienie
Wybór stanowiska wpływa na zdrowie i wygląd rośliny. Laurowiśnia rośnie dobrze w półcieniu i cieniu, ale wiele odmian akceptuje miejsca słoneczne.
Zalecane jest sadzenie w zacisznym punkcie ogrodu, osłoniętym od silnych wiatrów. Towarzystwo rozłożystych drzew może chronić przed mrozem i przesuszeniem pędów.
W szkółkach podkreśla się uniwersalność rośliny, co ułatwia planowanie nasadzeń w różnych częściach ogrodu.
Temperatura i wilgotność
Laurowiśnia jest wrażliwa na silne mrozy. Odporność mrozowa bywa ograniczona u niektórych odmian, często opisywana do około -12°C.
Młode rośliny łatwiej przemarzają, dlatego warto je osłaniać w chłodniejsze zimy. Roślina wymaga umiarkowanej wilgotności gleby; nadmiar wody sprzyja gnicie korzeni, a susza może powodować wysychanie pędów.
Odporność na zanieczyszczenia powietrza sprawia, iż uprawa laurowiśni nadaje się do warunków miejskich i podmiejskich.
Przy planowaniu uprawy laurowiśni pamiętaj o zgodnej pielęgnacja laurowiśni: regularne sprawdzanie wilgotności, dopasowanie stanowiska i ochrona młodych sadzonek zwiększają szanse na zdrowy wzrost.
3. Proces kwitnienia laurowiśni
W tym fragmencie omówimy, kiedy i jak przebiega kwitnienie roślin na przykładzie laurowiśni. Tekst wyjaśnia typowy czas kwitnienia, wygląd kwiatów laurowiśni oraz główne czynniki wpływające na sukces kwitnienia.
czy laurowiśnia kwitnie najczęściej wiosną. Standardowy okres przypada między kwietniem a majem, w zależności od odmiany i warunków pogodowych.
czas kwitnienia może się przesunąć, gdy wiosenne przymrozki opóźniają rozwój pąków. W cieplejsze lata kwitnienie roślin zaczyna się szybciej, w chłodne pąki bywają uszkadzane.
Kwiaty laurowiśni tworzą białe lub kremowe kwiatostany zebrane w stojące kłosy. Pojedyncze kwiaty są drobne, pięciopłatkowe i wydzielają subtelny zapach.
Po przekwitnięciu często pojawiają się czarne jagody. W Polsce owoce bywają mniej widoczne u niektórych odmian z powodu chłodniejszych warunków.
Na kwitnienie roślin wpływa wiele czynników. Temperatura i przymrozki decydują o przeżyciu pąków oraz intensywności kwitnienia.
Mrozoodporność odmiany ma znaczenie przy wyborze do konkretnej strefy klimatycznej. Słaba mrozoodporność zwiększa ryzyko strat w mroźne wiosny.
Stanowisko i wilgotność gleby kształtują kondycję rośliny. Susza lub nadmiar wilgoci obniżają zdolność do rozwinięcia pełnego kwiatostanu.
Nawożenie i przycinanie wpływają na ilość i jakość kwiatów laurowiśni. Zbyt intensywne cięcie redukuje liczbę pąków, a niedobór składników ogranicza kwitnienie.
Choroby grzybowe, szkodniki i uszkodzenia zimowe mogą powodować opadanie pąków. Systematyczna obserwacja pozwala gwałtownie zareagować i zmniejszyć straty.
| Czas kwitnienia | Okres kwiecień–maj; wariacje zależne od odmiany | Śledzić prognozy i chronić pąki przed przymrozkami |
| Temperatura | Przymrozki niszczą pąki; ciepło przyspiesza rozwój | Mulczować korzenie i stosować osłony wiosenne |
| Kwiaty laurowiśni | Białe lub kremowe kłosy; drobne, pięciopłatkowe kwiaty | Utrzymywać odpowiednią wilgotność i unikać przesuszenia |
| Nawożenie | Wpływa na kondycję i zdolność do kwitnienia | Stosować zrównoważone nawozy wczesną wiosną |
| Przycinanie | Może stymulować wzrost, ale nadmierne ogranicza pąki | Przycinać po kwitnieniu lub delikatnie wczesną wiosną |
| Choroby i szkodniki | Powodują opadanie pąków i słabsze kwitnienie roślin | Regularne kontrole i odpowiednie środki ochrony |
4. Jak dbać o laurowiśnię, aby kwitła?
Pielęgnacja laurowiśni wpływa bezpośrednio na zdrowie rośliny i obfitość kwitnienia. Regularne zabiegi poprawiają strukturę korzeni i kondycję pędów. Poniżej znajdziesz praktyczne wskazówki dotyczące nawożenia, podlewania i przycinania.
Nawożenie
Najlepsze efekty daje stosowanie kompostu wiosną i jesienią. Kompost wzbogaca glebę w próchnicę i poprawia strukturę podłoża.
Można używać nawozów mineralnych przeznaczonych do krzewów ozdobnych i iglaków. Wybierz preparaty z azotem, fosforem, wapniem i magnezem. Używaj ich z umiarem, by nie dopuścić do przenawożenia.
Podlewanie
Młode sadzonki wymagają częstego podlewania, zwłaszcza w upalne dni. Podlewaj obficie, ale zapewnij drenaż, by uniknąć zastoju wody i gnicia korzeni.
Przed pierwszymi mrozami warto wykonać obfite podlewanie. To ogranicza ryzyko suszy fizjologicznej zimą i pomaga roślinie przetrwać.
Przycinanie
Laurowiśnia dobrze reaguje na cięcie i formowanie. W przypadku żywopłotów przycinaj w czerwcu i na początku jesieni. Usuwaj młode pędy i modeluj górne partie rośliny.
Rośliny nieformowane warto ciąć co kilka sezonów, wycinając stare pędy przy nasadzie. Po uszkodzeniach zimowych lub suszy przeprowadź cięcie wiosną, by pobudzić regenerację.
Przy pielęgnacji uwzględnij dodatkowe zabiegi. Ściółkowanie korą naturalną pomaga utrzymać wilgotność gleby i ogranicza chwasty. Rozmnażanie przez sadzonki półzdrewniałe w lipcu i sierpniu ułatwia zastosowanie ukorzeniaczy i szybsze rozszerzenie uprawa laurowiśni.
| Kompost | Poprawa struktury gleby i dostarczenie próchnicy | Wiosna, jesień | Kompost ogrodowy, obornik przekompostowany |
| Nawozy mineralne | Uzupełnienie mikro- i makroelementów | Wiosną, według zaleceń producenta | Nawozy do krzewów ozdobnych, nawozy do iglaków |
| Podlewanie | Zapewnienie wody dla wzrostu i kwitnienia | Regularnie dla młodych roślin; przed mrozami obfite podlewanie | Woda z kranu; systemy kroplowe dla żywopłotów |
| Przycinanie | Formowanie, usuwanie starych pędów, regeneracja | Czerwiec i wczesna jesień; cięcie korekcyjne wiosną | Nożyce manualne, sekatory, piły do gałęzi |
| Ściółkowanie | Utrzymanie wilgoci i ochrona gleby | Wiosna, po posadzeniu | Kora sosnowa, kompost |
5. Możliwe problemy z kwitnieniem
Laurowiśnia może nie pokazywać pełni swego potencjału z wielu powodów. Przyczyny obejmują choroby laurowiśni, ataki szkodników oraz typowe błędy w pielęgnacji. Poniżej opisane symptomy i wskazówki ułatwią szybką identyfikację problemu.
Choroby grzybowe to najczęstszy problem. Objawy to biały nalot, który z czasem brązowieje, oraz dziurkowatość liści z czarnymi plamami. Nadmierna wilgotność sprzyja rozwojowi patogenów. Chore liście i pędy trzeba usuwać, a przy silnym porażeniu zastosować dopuszczone fungicydy.
Utrata liści i osłabione pędy bez widocznych plam mogą wskazywać na inne schorzenia. Przykładem są uszkodzenia pąków spowodowane mrozem. Młode rośliny czasem nie kwitną, gdyż koncentrują energię na wzroście korzeni i pędów.
Szkodniki osłabiają roślinę i wpływają na kwitnienie roślin. Mszyce wysysają soki, a gąsienice motyla wężowiaczka zjadają liście. Regularne kontrole liści od spodu i jasnych partii pędów pozwalają wychwycić inwazję wcześnie. Przy małych liczebnościach pomocne są preparaty biologiczne, przy silnym nalocie trzeba sięgnąć po środki owadobójcze.
Infestacja może przebiegać skrycie. Lepkie osady, zniekształcone liście i obecność kokonów to sygnały, iż konieczna jest interwencja. Odpowiednia opieka ogranicza szkody i poprawia szanse na kwitnienie.
Błędy w pielęgnacji często blokują rozwój pąków. Zbyt intensywne podlewanie powoduje gnicie korzeni. Przenawożenie prowadzi do bujnego wzrostu liści kosztem pąków kwiatowych. Złe stanowisko, na przykład zbyt suche lub nadmiernie nasłonecznione bez osłony przed wiatrem, osłabia roślinę.
Niewłaściwe cięcie to kolejna powszechna przyczyna. Usuwanie pąków albo zbyt mocne cięcie tuż przed sezonem kwitnienia likwiduje przyszłe kwiaty. Warto znać termin cięcia dla danej odmiany i planować zabiegi po kwitnieniu lub w okresie spoczynku.
Dodatkowe czynniki to wiek rośliny i odmiana. Młode sadzonki często potrzebują kilku sezonów, by zacząć kwitnienie. Niektóre odmiany w polskim klimacie kwitną słabiej. Sprawdzenie pochodzenia rośliny i dopasowanie warunków uprawy zwiększa szansę na obfite kwiaty.
6. Co zrobić, gdy laurowiśnia nie kwitnie?
Gdy zastanawiasz się, czy laurowiśnia kwitnie u sąsiada, a u ciebie nie, warto najpierw zebrać podstawowe obserwacje. Sprawdź wygląd pąków, wiek rośliny i ewentualne uszkodzenia mrozowe. Krótkie, systematyczne notatki pomogą w szybkiej diagnostyka problemu.
Oceń stanowisko. Zbyt duży cień, suche wiatry lub stagnacja wody w glebie ograniczają kwitnienie. Przyjrzyj się też nawożeniu i wilgotności. Niedobór wapnia i magnezu wpływa na rozwój pąków.
Diagnostyka problemu
Rozpocznij badanie od identyfikacji odmiany. Niektóre odmiany rzadziej kwitną w polskim klimacie. Sprawdź obecność chorób grzybowych i szkodników. Oceń drenaż, poziom podlewania i ewentualne uszkodzenia mechaniczne.
Rozwiązania
Dostosuj nawożenie: zastosuj kompost oraz preparaty uzupełniające wapń i magnez. Popraw drenaż, jeżeli gleba jest ciężka. Przy zagrożeniu gnicie ogranicz podlewanie i usuń obumarłe części rośliny.
Stosuj opryski celowane przeciw chorobom i szkodnikom według zaleceń producentów preparatów ogrodniczych. Korekta cięcia bywa pomocna: unikaj formowania bezpośrednio przed okresem kwitnienia. Młode rośliny warto okrywać przed przymrozkami i osłaniać od silnych wiatrów.
Zmiana warunków uprawy
Jeśli stanowisko jest nieodpowiednie, rozważ przesadzenie laurowiśni do żyznej, umiarkowanie wilgotnej gleby. Wybierz miejsce osłonięte od zimnych wiatrów. Ściółkowanie korą pomaga utrzymać równomierną wilgotność i poprawia strukturę gleby.
Rozważ wybór odmian lepiej dopasowanych do lokalnego klimatu. Odmiany o większej mrozoodporności częściej kwitną w trudniejszych warunkach. Pozostawienie kilku pędów nieprzycinanych może zwiększyć szanse na obfite kwitnienie.
| Brak pąków kwiatowych | Pęd zielony bez swędzących pąków | Sprawdź nawożenie i wilgotność | Wybór odmiany odporniejszej na lokalny klimat |
| Uszkodzenia mrozowe | Czarne lub miękkie końcówki pędów | Usunąć uszkodzone części i okryć młode rośliny | Sadzić w osłoniętym miejscu, użyć osłon zimowych |
| Choroby grzybowe | Plamy na liściach, gnicie podstawy | Oprysk fungicydem i poprawa drenażu | Unikać zagęszczenia i zapewnić dobrą cyrkulację powietrza |
| Nadmierne podlewanie | Żółknięcie liści, miękkie korzenie | Ograniczyć podlewanie i poprawić drenaż | Ściółka z kory i podwyższone rabaty |
| Brak światła | Rozciągnięte pędy, mało pąków | Przenieść roślinę lub usunąć konkurencyjne drzewa | Sadzenie w jaśniejszym, osłoniętym miejscu |
7. Zastosowanie laurowiśni
Laurowiśnia pełni wiele ról w ogrodzie. Jej zimozielone liście i gęsty pokrój sprawiają, iż znajduje miejsce w projektach od miejskich tarasów po duże założenia parkowe.
Ozdobne zastosowanie
Najczęściej spotykane zastosowanie laurowiśni to żywopłoty i ekrany zielone. Roślina dobrze działa jako tło dla bylin i krzewów z wiosennym kwitnieniem.
Odmiany takie jak Genolia nadają się do wąskich żywopłotów i mniejszych ogrodów. W donicach tworzy estetyczne solitery, które wyglądają atrakcyjnie przez cały rok.
Przeznaczenie kulinarne
Trzeba podkreślić, iż kulinarne zastosowanie tej rośliny jest błędne. Owoce laurowiśni są trujące dla ludzi.
Liście należy odróżniać od liści laurowych (Laurus nobilis) używanych w kuchni. Laurowiśnia nie powinna być stosowana jako przyprawa ani składnik potraw.
Właściwości lecznicze
Źródła ogrodnicze i szkółkarskie nie rekomendują stosowania laurowiśni w medycynie domowej ze względu na toksyczność owoców.
Roślina ma przede wszystkim wartość ozdobną i użytkową jako osłona i tło dla innych gatunków. W ogrodach użytkowych bywa doceniana za to, iż może przyciągać ptactwo i bywa miododajna.
8. Porady dla hodowców laurowiśni
Praktyczne wskazówki pomogą utrzymać zdrowe krzewy i zwiększyć szanse na obfite kwitnienie. Poniższy tekst porusza techniki rozmnażania, porady dla początkujących oraz znaczenie strefy klimatycznej dla uprawy laurowiśni.
Techniki rozmnażania warto dobierać do pory roku i doświadczenia. Najszybszą metodą dla amatorów są sadzonki półzdrewniałe pobierane w lipcu–sierpniu. Ukorzenianie w mieszance torfu z piaskiem z dodatkiem ukorzeniacza przyspieszy rozwój korzeni.
Inna skuteczna metoda to rozmnażanie przez odkłady. Przygięcie pędu do ziemi, nacięcie kory i przysypanie miejsc zranienia daje dobre efekty u odporniejszych odmian. Podział przy odrostach korzeniowych działa najlepiej wiosną lub jesienią.
Rekomendacje dla początkujących skupiają się na prostych zasadach pielęgnacji. Wybieraj odmiany łatwiejsze w uprawie, sadź wiosną lub jesienią i unikaj pracy w zamarzniętej glebie. Żyzna ziemia i ściółka z kory ograniczają parowanie wody.
Młode rośliny wymagają regularnego podlewania i umiarkowanego nawożenia kompostem. manualne usuwanie uszkodzonych pędów zmniejsza ryzyko infekcji. Częste kontrole pod kątem chorób i szkodników skracają czas reakcji.
Strefy klimatowe decydują o wyborze odmiany i sposobie zabezpieczenia na zimę. W Polsce odmiany o ograniczonej odporności na mróz mogą wymagać osłon. Wybór mrozoodpornych klonów ułatwia utrzymanie kondycji i wpływa na rozmnażanie laurowiśni.
Przy planowaniu lokalizacji weź pod uwagę lokalną strefę mrozoodporności i osłonę przed zimnymi wiatrami. Dobre stanowisko zmniejsza straty zimowe i wspiera kwitnienie w kolejnych sezonach.
| Sadzenie sadzonek półzdrewniałych | Lipiec–sierpień | Łatwa | Użyj mieszanki torfu z piaskiem i ukorzeniacza |
| Odkłady | Wiosna–lato | Średnia | Przygięcie pędu, nacięcie i przysypanie zwiększa sukces |
| Podział odrostów korzeniowych | Wiosna lub jesień | Średnia | Najlepsze przy dobrze rozwiniętym systemie korzeniowym |
| Wybór odmiany | Przy zakupie | Łatwa | Wybieraj odmiany opisane jako mrozoodporne, np. ‘Genolia’ |
9. Często zadawane pytania dotyczące laurowiśni
W tej części odpowiadamy na najczęstsze wątpliwości dotyczące uprawy i zdrowia laurowiśni. Zestaw pytań powstał na podstawie najczęściej zadawanych kwestii od hobbystów i ogrodników.
Kiedy najlepiej przesadzać?
Najlepszy czas na przesadzanie to wiosna oraz jesień, gdy ziemia nie jest zamarznięta. W tych okresach korzenie szybciej się ukorzeniają i roślina lepiej znosi stres.
Sadzonki doniczkowe można wysadzać przez cały sezon, pod warunkiem iż gleba nie jest zbyt wilgotna ani zamarznięta. Przy przesadzaniu wykop dołek mieszczący bryłę korzeniową, spulchnij podłoże i obficie podlej po zakończeniu operacji.
Jakie są typowe choroby laurowiśni?
Do najczęstszych problemów należą mączniak prawdziwy, który zaczyna się od białego nalotu na liściach, a potem liście brązowieją. Dziurkowatość liści i inne infekcje grzybowe pojawiają się przy nadmiernej wilgotności i słabym przewiewie.
W przypadku porażenia usuwaj zaatakowane części rośliny i stosuj odpowiednie fungicydy zgodnie z instrukcjami producenta. Regularne kontrole zdrowotne oraz adekwatny drenaż gleby ograniczają rozwój chorób laurowiśni.
Jeśli obserwujesz ubytki lub osłabienie, sprawdź obecność mszyc i gąsienic motyli. Te szkodniki potrafią osłabić roślinę i wpłynąć na to, czy laurowiśnia kwitnie w danym sezonie.
Profilaktyka obejmuje unikanie nadmiernego podlewania, racjonalne nawożenie i poprawę cyrkulacji powietrza wokół krzewu. Te proste kroki zmniejszają ryzyko choroby i poprawiają kondycję rośliny.
10. Podsumowanie informacji o laurowiśni
W skrócie, laurowiśnia to zimozielony krzew ceniony za dekoracyjne liście i uniwersalne zastosowanie w ogrodnictwie. Warto pamiętać o odpowiednim stanowisku, żyznej glebie oraz ochronie przed mrozem i silnym wiatrem, by zachować zdrowy pokrój rośliny przez cały rok.
Kluczowe punkty dotyczące kwitnienia
Laurowiśnia kwitnie zwykle wiosną, w miesiącach kwiecień–maj. Kwiatostany są białe lub kremowe i zebrane w kłosy. Kwitnienie może zostać ograniczone przez przymrozki, niewłaściwe cięcie, choroby lub złe warunki siedliskowe.
Owoce bywają trujące i rzadko obficie występują w polskich ogrodach, więc warto zachować ostrożność przy uprawie w miejscach dostępnych dla dzieci i zwierząt.
Znaczenie laurowiśni w ogrodnictwie
Laurowiśnia sprawdza się jako żywopłot, osłona oraz roślina doniczkowa. Jest odporna na zanieczyszczenia powietrza i daje różne formy, które dopasowują się do klasycznych i nowoczesnych aranżacji ogrodowych. Jej znaczenie laurowiśni w ogrodnictwie wynika z trwałości i estetyki przez cały rok.
Aby poprawić szanse na obfite kwitnienie, stosuj umiarkowane podlewanie, regularne nawożenie oraz przemyślane przycinanie. Taka pielęgnacja zwiększa dekoracyjność i zdrowotność rośliny na lata.
