Z kolei mapy z przełomu XIX i XX wieku pokazują moment intensywnych zmian – powstawanie nowych dróg, mostów i linii kolejowych, rozwój Mielca jako ośrodka rzemieślniczego, a później przemysłowego. Widać na nich jeszcze w pełni wiejski krajobraz okolicznych gmin, zanim pojawiła się infrastruktura Centralnego Okręgu Przemysłowego i rozrastające się miasto wchłonęło sąsiednie wsie.
W archiwach natrafić można również na ogłoszenia prasowe z tamtych czasów – o targach, licytacjach majątków, zaginionych zwierzętach czy otwarciu nowych karczm. Dają one wgląd w codzienne życie mieszkańców sprzed ponad stu lat – ludzi, dla których Mielec i okolice były tętniącym życiem punktem na mapie Galicji.
Porównanie dawnych i współczesnych map pozwala odkrywać małe, zapomniane historie: nazwy przysiółków, które zniknęły; drogi, które zmieniły bieg; rzeki, które kiedyś płynęły inaczej. Każda taka mapa to kronika zmian, świadectwo rozwoju i ślad po miejscach, które już nie istnieją, ale wciąż mówią o przeszłości regionu.
Warto zajrzeć do cyfrowych zasobów Biblioteki Narodowej i Polony, gdzie wiele z tych map i druków dostępnych jest online – można odbyć własną, fascynującą podróż „palcem po mapie”, by zobaczyć, jak wyglądał nasz powiat sto, a choćby dwieście lat temu.
