Siedzuń sosnowy to gatunek grzyba jadalnego należący do rodziny siedzuniowatych (Sparassidaceae). Po raz pierwszy został opisany w 1781 roku przez Franza Xavera von Wulfena, który nadał mu nazwę Clavaria crispa. Czterdzieści lat później, w 1821 roku, Elias Fries przeniósł go do rodzaju Sparassis, nadając mu nazwę obowiązującą do dziś. W literaturze naukowej i ludowej grzyb ten znany jest pod wieloma nazwami. W polskim piśmiennictwie pojawiał się jako: płaskosz, sorokop, sieduń, siedź, kozia broda kędzierzawa, kozia broda włoska, szmaciak, siedzuń borowy, a także strzępiak kędzierzawy. Oficjalną nazwę „siedzuń sosnowy” wprowadził w 1999 roku prof. Władysław Wojewoda.
Wygląd, który trudno pomylić z innym gatunkiem
Owocnik siedziunia sosnowego jest jednym z najbardziej oryginalnych w świecie grzybów. Ma nieregularny, kulisty kształt i przypomina główkę kalafiora – złożoną z licznych, cienkich, pofałdowanych gałązek, które wyrastają z jednej, grubej podstawy. zwykle osiąga 5–20 cm wysokości i 6–30 cm szerokości, choć znane są znacznie większe okazy. W 1711 roku w Turoszowie leśnik znalazł dwa ogromne egzemplarze – jeden z nich ważył aż 20 kilogramów i mierzył 2,55 metra.
https://wbieszczady.pl/aktualnosci/miejsce-z-ktorego-bieszczady-widac-jak-na-dloni-teraz-wyglada-zupelnie-inaczej/y5oArcceRk5UpGXIbkpZMłode owocniki są białe, z czasem przybierają barwę żółtawą, kremową, ochrową lub jasno brązową. Ich powierzchnia jest falista, z charakterystycznymi ząbkami na brzegach. Miąższ jest elastyczny, woskowaty, biały, a zapach – przyjemny i lekko orzechowy.
Zarodniki siedziunia mają kształt krótkoelipsoidalny, są gładkie i jasnożółte, o wymiarach 6–7 × 4–7 µm. Wysyp zarodników ma barwę ochrową.
Jak odróżnić siedziunia sosnowego od dębowego?
W polskich lasach można spotkać także podobny gatunek – siedziunia dębowego (Sparassis brevipes). Od sosnowego odróżnia się on bardziej wyblakłym kolorem i szerszymi, listkowatymi zakończeniami gałązek. Siedzuń dębowy rośnie głównie w lasach liściastych, podczas gdy siedzuń sosnowy najczęściej występuje w borach sosnowych.
Siedzuń sosnowy występuje w lasach iglastych i mieszanych, przede wszystkim w miejscach, gdzie dominują sosny. Grzyb ten rośnie na korzeniach drzew – zarówno martwych, jak i żywych. Spotkać go można także na świerkach i daglezjach. Owocniki wyrastają zwykle u podstawy pnia, często w tym samym miejscu przez kolejne lata, choć nie zawsze co sezon.
W Polsce przez wiele lat uznawany był za gatunek rzadki i objęty ścisłą ochroną. Dopiero 9 października 2014 roku został wykreślony z listy grzybów chronionych. przez cały czas jednak znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, w kategorii R – jako gatunek potencjalnie zagrożony ze względu na ograniczony zasięg geograficzny i niewielkie obszary siedliskowe.
https://wbieszczady.pl/aktualnosci/najgrubsza-jodla-w-polsce-kroluje-w-bieszczadach-i-programie-telewizyjnym/incBE4IV99CJmXimgpwOOchroną objęto go również w innych krajach Europy, między innymi w Belgii, Estonii, Norwegii, na Litwie i Łotwie. Co ciekawe, mimo wcześniejszych obaw o jego populację, współczesne obserwacje terenowe wskazują, iż w Polsce siedzuń sosnowy jest w tej chwili spotykany dość często.
Znaczenie w ekosystemie i gospodarce leśnej
Siedzuń sosnowy pełni istotną rolę w przyrodzie. Jest grzybem saprotroficznym lub pasożytniczym – oznacza to, iż rozwija się zarówno na martwym drewnie, rozkładając jego tkanki, jak i na drzewach żywych, które stopniowo osłabia.
Zaatakowane przez siedzunia sosny często wydzielają charakterystyczny zapach terpentyny, a ich pień gnije aż do wysokości trzech metrów. Choć z punktu widzenia gospodarki leśnej może to być zjawisko niepożądane, siedzuń odgrywa istotną rolę w naturalnym obiegu materii – przyspiesza proces rozkładu drewna i wzbogaca glebę w substancje organiczne.
Delikates wśród grzybów – siedzuń w kuchni
Choć jego wygląd może budzić zdziwienie, siedzuń sosnowy od dawna ceniony jest jako grzyb jadalny. W kuchni wykorzystuje się go do przygotowywania zup, sosów i dań smażonych. Ma przyjemny zapach i delikatny smak, który niektórzy porównują do orzechów lub migdałów. Siedzuń najlepiej smakuje w młodym stadium – wtedy jest najbardziej jędrny i aromatyczny. Należy jednak obchodzić się z nim ostrożnie, ponieważ jest kruchy i łatwo ulega uszkodzeniu w transporcie. Często poddaje się go suszeniu, dzięki czemu zachowuje swoje walory zapachowe i smakowe na dłużej.
Ten niezwykły grzyb doczekał się również swojego miejsca w historii polskiej filatelistyki. 30 czerwca 1980 roku Poczta Polska wyemitowała znaczek pocztowy z jego wizerunkiem, opisanym jako „szmaciak gałęzisty”, o nominale 8 złotych. Znaczek ukazał się w serii „Grzyby niejadalne pod ochroną”, a jego autorem był prof. Alojzy Balcerzak. Wydrukowano go techniką rotograwiury w nakładzie 3 830 000 egzemplarzy. Cała seria pozostawała w obiegu do końca 1994 roku.
![Ogród Świateł w Krakowie. To miejsce robi wrażenie [ZDJĘCIA]](https://cowkrakowie.pl/wp-content/uploads/2025/10/ogrod-swiatel-Krakow1.jpg)
